After Mandela is een fotografische inventarisatie van het Nederlandse eerbetoon aan Nelson Mandela.
Er is geen persoon in Nederland die bij leven vaker is vernoemd dan de eerste zwarte president van Zuid-Afrika. Buiten leden van het Koninklijk Huis om, zij hebben een uitzonderingspositie. Van der Burg en Grätz zijn alle gemeentelijke vernoemingen langs geweest om het Nederlandse eerbetoon aan Mandela in kaart te brengen. Van Limbricht tot Leeuwarden.
De achtergrond van dit opmerkelijke vernoemingsbeleid leverde in veel gemeenten interessante verhalen op. De reconstructie van elke vernoeming geeft antwoord op de vraag waarom de eerste zwarte Zuid-Afrikaanse president zo massaal is vernoemd. Ook laat Conny Braam in een interview haar licht over deze materie schijnen. Naast de soms wonderlijke werkwijze van straatnaamcommissies, blijkt de anti-apartheidsbeweging in de jaren tachtig een unieke rol te hebben gespeeld. Meer onconventionele vernoemingen laten zien dat de populariteit van de naam Mandela zich niet alleen beperkt tot straatnaamborden.
Het boek is te bestellen bij Post-editions.
Enkele selecties uit het boek
Nelson Mandelabrug in Arnhem
Vernoeming sinds 3 november 1986
In het het najaar van 1986 besloot de gemeente Arnhem een officieel anti-apartheidsbeleid te gaan voeren. Zij stelden drie speerpunten op:
1. Een gemeentelijke economische boycot
2. Een culturele- en sportboycot
3. Een bewustwordingsproces onder de Arnhemse bevolking
Van punt drie was de nieuwe naam voor de Roermondspleinbrug over de Rijn een belangrijk onderdeel. Die werd omgedoopt tot Nelson Mandelabrug. Op 18 juni 1988 werden speciale naamborden op de brug onthuld met het portret van Mandela. De plechtigheid werd verstoord door een bommelding. Er werd een kistje met bedrading gevonden, maar geen bom. Het onderdeel van de economische boycot zorgde voor de val van het Arnhemse college. Twee wethouders van het CDA vonden dat de grenzen van de Gemeentewet werden overschreden met dit Arnhemse ‘buitenlandbeleid’ en stapten op.
Arnhem was in 1988 ook een van de medeoprichters van de vereniging Lagere Overheden Tegen Apartheid (LOTA). Aanvankelijk met 7 en later met 71 gemeenten voerden zij een economische boycot tegen producten en diensten uit Zuid-Afrika. Ook ontwikkelden zij een ‘voorkeursbeleid’ tegenover Nederlandse bedrijven zonder betrekkingen met Zuid-Afrika. Ondernemingen die nog wel zaken deden met Zuid-Afrika werden zoveel mogelijk tegen gewerkt. Dat had soms verstrekkende gevolgen. In 1992 wilde president directeur Hooykaas van Shell Nederland zijn afscheidsdiner houden in historisch museum de Prinsenhof in Delft. In die stad had hij ooit gestudeerd. Maar die gemeente was lid van de LOTA en zij verbood de zaal te verhuren aan de Nederlands-Britse multinational. Dat was immers een ‘besmet apartheidsbedrijf’. De gemeenten Oss en Emmen lieten om dezelfde reden hun dienstauto’s de Shellpompen passeren.
De landelijke overheid bleek niet gelukkig met het gemeentelijke buitenlandbeleid van de ‘halsstarrige’ LOTA-leden. Na een jarenlange discussie besloot minister Dales van Binnenlandse Zaken in 1990 haar landelijke macht te laten gelden. Alle raadsbesluiten met een dergelijk voorkeursbeleid werden door de regering vernietigd.
Purmerendse Scholengroep - Nelson Mandela vmbo
Vernoeming sinds 2007
Schooldirecteur René Visser bedacht de naam in 2007 zelf. “De symboolwaarde van Mandela zijn begrippen als democratie, gelijkheid, emancipatie en samen. Het ideale symbool voor onze vmbo-school, die deze begrippen ook hoog in het vaandel heeft staan.”
Nelson Mandelastraat in Limbricht
Vernoeming sinds 15 november 1988
Het eerste advies van de straatnamencommissie in mei 1988 was om een voorstel van raadslid Bemelmans over te nemen en twee nieuwe Limbrichtse straten de Unicefstraat en Unescostraat te noemen. Het college heeft dit advies niet overgenomen en de commissie verzocht met een nieuw voorstel te komen. In oktober 1988 kwam zij met een nieuw idee: Wallenbergstraat en Wiesenthalstraat met als alternatief Willem Dreesstraat en Jo Calsstraat of De Gaullestraat en Simondsstraat. Deze adviezen werden door het college genegeerd. Die besloot om onbekende redenen tot Nelson Mandelastraat en Martin Luther Kingstraat.