Tegelijk met de viering van twintig jaar democratie in Zuid Afrika is de inventaris van het archief van een unieke Nederlandse organisatie gereed gekomen: het Shipping Research Bureau (SRB), dat in 1980 in Amsterdam werd opgericht. Het bleef actief totdat in 1993 de sancties tegen het apartheidsbewind werden opgeheven. Het Shipping Research Bureau had een sleutelpositie binnnen de wereldwijde beweging die zich richtte op het economisch en politiek isoleren van het apartheidsregime, in het bijzonder op de oliesancties.
Het SRB werd geleid door twee andere Nederlandse anti-apartheid organisaties, waarvan de archieven ook op het IISG bewaard worden: het Komitee Zuidelijk Afrika en de Werkgroep Kairos. Zij begonnen een serie degelijke rapporten over schendingen van het internationale olie-embargo. Die rapporten werden overal ter wereld ingezet om de eisen en campagnes van anti-apartheidsbewegingen en andere solidariteitsbewegingen (kerken, vakbonden, ngo's etc ) kracht bij te zetten.
De correspondentie en interne stukken van het Bureau, de rapporten, nieuwsbrieven en een collectie krantenknipsels werpen licht op de werkwijze van deze nationale organisatie met internationale vertakkingen. De inventaris staat nu online, evenals het gratis te downloaden boek Embargo: Apartheid’s Oil Secrets Revealed, dat de geschiedenis van het SRB en het internationale olie-embargo uit de doeken doet en nader ingaat op de verschillende campagnes die overal ter wereld gevoerd werden tegen bedrijven als Shell.
Het archief van het SRB trok al eerder internationaal de aandacht toen een onderzoeker op het IISG er in 2013 een vertrouwelijk document in aantrof waarnaar hij in Zuid Afrika zelf tevergeefs had gezocht. In 1984 had het SRB een fotokopie ontvangen (nu onder inventarisnummer 822) van een vertrouwelijk rapport van de advocaat-generaal, dat ondanks verschillende door de censuur onleesbaar gemaakte passages een kijkje gaf in de keuken van het naar olie smachtende apartheidsbewind. Daarin kwamen enige zorgvuldig bewaarde geheimen aan het licht over de manieren waarop men tóch aan olie wist te komen. De conclusies die het SRB op grond van zijn eerdere onderzoeken al had durven trekken werden daardoor bevestigd.
Matrozen werd op posters in verschillende talen, zoals deze van de Maritime Union Against Apartheid, gevraagd het Shipping Research Bureau op de hoogte te brengen van wat ze wisten over schendingen van het olie-embargo. (Zie inventarisnummers 628-636).
Tekst: Richard Hengeveld