Kees Boeke (Alkmaar, 25 september 1884 – Amsterdam, 3 juli 1966) en Beatrice Cadbury (Birmingham, 1884 - Abcoude, 13 februari 1976) trouwden in 1911. Zij waren allebei vredesactivisten en quakers. In 1918 kwam het echtpaar naar Nederland om daar te gaan werken in het onderwijs.
Kees Boeke
De bekendste verdienste van Kees Boeke was de oprichting van de Werkplaats Kindergemeenschap in Bilthoven in 1926. Deze school functioneerde volgens de visie van Boeke dat scholieren en docenten gezamenlijk deelnemen aan het dagelijks organiseren van schoolactiviteiten. De werkplaats was de enige school in zijn soort in die tijd.
Hoofdgebouw
Een aantal bekende Nederlanders hebben hier op school gezeten als “werkers” (werkers was een andere naam voor leerlingen). Een van hen was Prinses Beatrix. In 1951 werden zij en haar zussen onverwacht van de school af gehaald. Uit het archief van Kees Boeke bleek dat dit gebeurde op verzoek van koningin Juliana. De school deed af met stand en regels, wat lijnrecht inging tegen de thuissituatie van de prinsessen. In 2018 bestaat de school nog steeds als een onderwijsinstelling voor basis- en voortgezet onderwijs.
Kees Boeke was ook actief als oprichter en bestuurslid van de Werkgemeenschap voor Vernieuwing van Opvoeding en Onderwijs. Vanaf 1936 functioneerde deze werkgemeenschap als de Nederlandse tak van de New Education Fellowship. Een andere oprichter van de Werkgemeenschap was Brecht van den Muijzenberg-Willemse. Brecht was een communiste en een voorstander van het Montessori onderwijs. Vanwege haar opvattingen liep zij gevaar tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1944 werd zij verraden en voor een periode gevangen gehouden in concentratiekamp Ravensbrück. Na de oorlog kwam Brecht terug naar Nederland. Brecht had vaak conflicten met andere mensen en besturen in het onderwijs vanwege haar politieke opvatting. Toch slaagde ze er in om initiatieven te ondernemen zoals leidster worden van de creatieve onderwijsinstelling de Werkschuit (1952).
De werkgemeenschap die opgericht was door Kees Boeke en Brecht van den Muijzenberg-Willemse zette zich in voor het verbeteren van het onderwijs. De ontwikkeling van het Jenaplan, Montessori en Dalton onderwijs werd gemonitord vanuit de werkvereniging. De werkgemeenschap publiceerde een eigen mededelingenblad genaamd ‘Vernieuwing’. Wat opvalt is dat de werkgemeenschap erg vooruitstrevend en idealistisch was opgesteld richting onderwijsvernieuwing. Het is interessant om de ontwikkelingen van de werkgemeenschap tot de jaren 70 te vergelijken met de staat van het hedendaagse onderwijs.
Brecht van den Muijzenberg-Willemse
Lauren Romijn heeft in december 2018 het archief van de werkgemeenschap geïnventariseerd (ARCH01618). Archiefstukken uit dit archief kunnen nu via de website van het IISG opgevraagd worden. Het archief van Kees en Beatrice is ook beschikbaar voor onderzoek in het IISG. Er is ook een mooi boek geschreven over het echtpaar door Daniela Hooghiemstra genaamd ‘De geest in dit huis is liefderijk’. Hooghiemstra was zelf ooit een werker op de Werkplaats Kindergemeenschap.
Door Lauren Romijn
https://search.socialhistory.org/Record/1464718
Kees Boeke, 1954
https://search.socialhistory.org/Record/700072
Brecht van den Muijzenberg-Willemse, 1948
https://search.socialhistory.org/Record/842466
Werkplaats Kindergemeenschap (Bilthoven), 1948
https://search.socialhistory.org/Record/844023
Hoofdgebouw Werkplaats Kindergemeenschap (Bilthoven), 1952
http://hdl.handle.net/10622/ARCH01618
https://search.socialhistory.org/Record/ARCH01618
Inventaris Archief Werkgemeenschap voor Vernieuwing van Opvoeding en Onderwijs