Onderzoekt en verzamelt de geschiedenis van werk, werkenden en arbeidsverhoudingen wereldwijd

VOC multicultureler dan gedacht

Multiculturele omgevingen zijn niet zo nieuw als men vaak denkt. In het onlangs verschenen boek Werkers van de wereld laat IISG-historicus Matthias van Rossum zien dat de bemanningen van VOC-schepen zich kenmerkten door een enorme diversiteit: zeelieden uit de Republiek en de rest van Noordwest Europa werkten en leefden naast matrozen uit India, China, Indonesië en soms het Midden-Oosten. Uit de studie blijkt dat dit niet noodzakelijk tot problemen leidde.

Uiteraard liepen de spanningen soms hoog op, maar aan de hand van rechtszaken rond conflicten, onderlinge seks, diefstal en zelfs muiterijen schetst Van Rossum een beeld van vrij gelijkwaardige verhoudingen tussen Europeanen en Aziaten in deze periode.  

Van Rossum: ‘Als we het in de veelbesprokenVOC-mentaliteit moeten vatten, dan zouden we kunnen zeggen dat de VOC  werd gekenmerkt door een nuchter multiculturalisme. Werkverhoudingen waren belangrijker dan culturele scheidslijnen. Twee eeuwen varen onder zware omstandigheden en met gemengde bemanningen ging eigenlijk vrij geruisloos.‘

De relatieve gelijkwaardigheid vormde een groot contrast met de verslechterde positie van Aziatische werknemers in de 19de en 20ste eeuw. Van Rossum: ‘De verhoudingen waren in de VOC-tijd mede zo gelijkwaardig omdat Aziaten uit economieën kwamen die al sterk ontwikkeld waren. Gelijkwaardige verhoudingen ontstaan dus niet zomaar.’

Van Rossum studeerde geschiedenis aan de VU en is als onderzoeker verbonden aan het IISG. Werkers van de wereld is zijn proefschrift.

Werkers van de wereld

Matthias van Rossum, Werkers van de wereld. Globalisering, arbeid en interculturele ontmoetingen tussen Aziatische en Europese zeelieden in dienst van de VOC, 1600-1800 (Hilversum 2014) is vanaf 27 mei verkrijgbaar bij Uitgeverij Verloren (ISBN 978-90-8704-419-0, 39 euro).

Geplaatst: 
27 mei 2014