150 jaar Das Kapital
Op 14 september 1867 verscheen het eerste deel van Das Kapital van Karl Marx. Het behoort tot de meest invloedrijke boeken uit de wereldgeschiedenis. Het Instituut beschikt over een uniek exemplaar van de eerste druk, waarin Marx zelf correcties en aantekeningen in de kantlijn aanbracht. Dit exemplaar is vanaf nu volledig gedigitaliseerd beschikbaar en voor publiek toegankelijk via de website van het instituut.
Karl Marx, kritisch wetenschapper met een belabberd handschrift
Karl Marx (1818-1883) was behalve de belangrijkste theoreticus van het socialisme, ook een zeer (zelf-)kritische wetenschapper. Nog voordat het eerste deel van zijn Het Kapitaal bij de Hamburgse uitgeverij Meissner van de drukpersen kwam, liet hij in zijn brieven doorschemeren niet tevreden te zijn met de manier waarop hij zijn argumenten had gepresenteerd. Marx begon direct met het voorbereiden van zijn wijzigingen voor een volgende druk. Een eerste weerslag daarvan wordt gevormd door de correcties in zijn eigen eerste exemplaar. De meeste potloodwijzigingen belandden uiteindelijk inderdaad in de nieuwe Duitse druk van 1872.
Het exemplaar van Het Kapitaal met Marx’ eigen aantekeningen kwam in de jaren 1930 in bezit van het IISG in Amsterdam, als onderdeel van de archieven en bibliotheek van de Duitse sociaal-democratische beweging. Het exemplaar is interessant omdat het een inkijkje geeft in de grondige wijze waarop Marx bij het formuleren van zijn theorieën te werk ging. Helaas zullen weinig mensen de notities ook daadwerkelijk kunnen lezen, want Marx’ handschrift is zo onleesbaar dat slechts een handjevol mensen op de wereld het vandaag de dag nog kan ontcijferen. Het volledige archief van Marx en Engels, met uitzondering dus van Das Kapital, is in 2015 gedigitaliseerd.
Unesco
Het gedigitaliseerde exemplaar is een uniek document voor de geschiedenis van de arbeidersbeweging en de sociale wetenschappen. Het maakt deel uit van de omvangrijke collectie manuscripten van Marx en Engels in het IISG, die maar liefst tweederde van alle papieren bevat die Marx en Engels in hun leven hebben nagelaten. In 2013 werd het samen met de enige bewaard gebleven handgeschreven pagina van het Communistisch Manifest toegevoegd aan het Memory of the World Register van UNESCO. Het origineel zal het komende jaar o.a. te zien zijn op grote tentoonstellingen in het buitenland.
