Tijdens de wederopbouw en industrialisatie van Spanje in de jaren vijftig trokken miljoenen jonge arbeiders van het platteland naar de industriegebieden van Baskenland, Catalonië en Madrid. Doorgaans hadden zij geen band met de traditionele socialistische en anarcho-syndicalistische vakbonden, die onder het bewind van Franco bruut onderdrukt werden. In de grotere fabrieken werden Comisiones Obreras (Arbeiderscomité's) gevormd om voor de rechten van de arbeiders op te komen en iets aan de lage lonen te doen, een taak die de officiële vakbonden hadden laten liggen.Ze opereerden binnen de marges van wat wettelijk toegestaan was, zoals het verkiezen van arbeiders-afgevaardigden (jurados de empresa, vanaf 1953) en onderhandelen over collectieve arbeidsovereenkomsten (vanaf 1958).
Sommige deelnemers aan deze comités waren afgevaardigden van de officiële vakbonden (enlaces), waaronder leden van katholieke arbeiders organisaties als de Hermandad Obrera de Acción Católica (HOAC) die een grotere mate van vrijheid genoten, of van de Communistische Partij die had besloten in de officiële vakbonden te infiltreren. Na zo'n een jaar of tien hadden deze comités zich ontwikkeld tot stabiele, succesvolle organisaties die op regionaal en vanaf 1967 ook op nationaal niveau samenwerkten. Hoewel ze binnen het raamwerk van de wet probeerden te blijven, had de kracht en strijdbaarheid van de Comisiones Obreras (CCOO) een zware repressie tot gevolg.
In Barcelona kwam in November 1964 één centrale Comision Obrera tot stand, die de verschillende comité's in de stad moest coördineren. In januari 1965 publiceerde het zijn eerste pamflet, dat hier gereproduceerd wordt.
Het verhaalt in een notendop de achtergrond van de Comisiones en laat zien wat op dat moment de karakteristieke eisen van de beweging waren. We troffen het pamflet aan in het archief van de verbannen Spaanse anarchist Diego Abad de Santillán, tussen zijn correspondentie van 1965 (inventarisnummer 316).
In 1977 werden de Comisiones Obreras erkend als een op zich zelf staande federatie van vakverenigingen.
Bron:
José Babiano, 'La memoria democrática : de las primeras Comisiones Obreras a la Asamblea de Barcelona', in: Comisiones Obreras : memoria democrática, proyecto solidario (Madrid, 2001), pp. 15-37.
Overig materiaal van en over de CCOO bevindt zich in de volgende archieven:
- CCOO España
- Acción Comunista
- José Martínez Guerricabeitia
- European Trade Union Confederation (ETUC)
- G.W. Muller