Onderzoekt en verzamelt de geschiedenis van werk, werkenden en arbeidsverhoudingen wereldwijd

Solidarność archieven en Theo van Tijn

De eerste jaren van haar bestaan waren de vakbond Solidarność (1980-) en haar leiders meer geïnteresseerd in brood, vlees en burgerrechten dan in het verslagleggen van activiteiten. Toch werd  een enorme hoeveelheid documentatie geproduceerd, even divers als uitgebreid, een caleidoscoop van kranten, pamfletten en stakingsoproepen, maar ook van affiches, poëzie, video- en geluidsopnames. Dat alles uitgegeven door talloze individuen en groepen, op de meest uiteenlopende manieren en in zoveel verschillende plaatsen dat de stroom nauwelijks te overzien was. Het verzamelen van het materiaal bleek moeilijker dan het uitgeven. Het verhinderde bibliotheken en wetenschappelijke instellingen als Harvard, IISG of Feltrinelli niet hier direct een begin mee te maken. De twintig jaar geleden overleden Theo van Tijn (1927-1992) speelde een sleutelrol.

Van Tijn,  gewoon hoogleraar in de Economische en Sociale Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht en bestuurslid van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, stelde tijdens zijn bezoeken aan Polen persoonlijk zo’n twee meter materiaal veilig en stond aan de wieg van een internationaal project om al het buiten Polen geraakte materiaal te catalogiseren en te ontsluiten. 
 

Het Instituut ontving in 2011 het dossier uit Van Tijns nalatenschap dat zijn Poolse activiteiten tussen 1981 en 1988 documenteert. Het is fascinerend materiaal dat laat zien hoe de historicus Van Tijn op zoek naar bronnen zelf geschiedenis maakte. Hoe hij wetenschappelijke samenwerking als  dekmantel gebruikte om contacten te leggen en te onderhouden, ook toen Solidarność op 13 december 1981 ondergronds werd gedreven. Hoe hij met de leiding van de bond overeenkwam om het IISG als buitenlands depot van haar publicaties en archieven te beschouwen, een besluit waaraan door de staat van beleg geen gevolg kon worden gegeven. Maar ook hoe de oud-trotskist Van Tijn zich inspande om Isaac Deutschers Stalin- en Trotsky-biografie in het Pools te laten verschijnen en hoe hij betrokken raakte bij het debat over de perspectieven van deze legendarische vakbond. 

Theo van Tijn archief, inventarisnummers 2-6

Geplaatst: 
6 maart 2012