Soms lag de strijd tussen Nederlanders en Indonesiërs om de onafhankelijkheid niet zo zwart wit en liepen Nederlandse jongens uit idealisme over naar 'de vijand'. Bij hen lag de vrijheidsstrijd van Nederland tegen de Duitsers enkele jaren daarvoor nog te vers in het geheugen.
Van de bekendste van hen, Poncke Princen (1925-2002) had het Instituut het archief al enkele jaren in huis. Daarna werden door vriendelijke bemiddeling van Joop Morriën ook de brieven verworven van Piet van Staveren (1925- ). Als communist had hij zich al tegen de uitzending van dienstplichtigen naar Indonesie verzet, maar met de belofte van Minister van Maarsseveen dat zij niet gewelddadig zouden worden ingezet kwam hij er ten slotte toch terecht.
Toen de zgn. 'Eerste Politionele Actie' dreigde liep hij in juli 1947 in Djokjakarta over naar de troepen van de Indonesische Republiek. Daar maakte hij, zijn ervaringen in de vooroorlogse socialistische AJC en de na-oorlogse communistische ANJV nog vers in het geheugen, nuttig in de Republikeinse Jeugdbeweging.
Met de SOBSI stond hij ook in kontakt. Waarschijnlijk vanwege zijn nauwe kontakten met de Indonesische communisten in Madioen werd hij uiteindelijk door de regering Hatta gevangen genomen en vervolgens uitgeleverd aan Nederland. Daar wachtte hem een gevangenisstraf die hij tot 1955 in Leeuwarden uitzat. Akties van Indonesische en Nederlandse communisten waren het gevolg.
In 1984 was hij aan het woord in een VPRO-radio-documentaire van Marion Bloem en Ivan Wolffers.
Behalve veel documentatie en enkele foto's is de door Morriën geschonken collectie vooral van belang vanwege de talloze brieven over de periode 1946-1953, waarbij enkele originele dokumenten uit Madioen 1948. Zij tonen niet alleen een overtuigde en optimistische communistische idealist, maar geven ook rechtstreeks informatie over een belangrijke episode in de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
Briefkaart
Akties voor vrijlating van Piet van Staveren (gevangene 81-3413 in de gevangenis te Leeuwarden) werden niet alleen in Nederland georganiseerd, ook vanuit Indonesië werd aktie ondernomen. Door middel van briefkaarten, gedrukt in Amsterdam, steunden symphatisanten de gevangenen.
Kaarten verzonden door J. Abdullah uit Semarang en van een 'Pemuda Rakjat' afdeling in Sumatra (een communistische jeugd beweging) zijn in het archief van Piet van Staveren bewaard gebleven.
Tekst overgenomen uit: On the Waterfront - nieuwsbrief van de Vrienden van het IISG Issue 5 (pdf, 652 Kb).