In de collecties van het IISG/NEHA is een briljante figuur uit de Gouden Eeuw te vinden: de 'moderne' ondernemer en publicist Pieter de la Court.
Immigrantenzoon Pieter de la Court ontwikkelde zich tot een rijke ondernemer in textielstad Leiden. In 1645 kreeg hij het voor elkaar zijn wevers onder te brengen in een textielfabriek onder leiding van een meesterknecht, iets nieuws in die tijd van huisarbeid en streng gescheiden bedrijfstakken.
Samen met Amsterdamse kooplieden wilde De la Court het handelsmonopolie van de Verenigde Oostindische Compagnie te doorbreken. Een door hun gesponsord schip zou een nieuwe route naar China via de Noordpool moeten verkennen. De onderneming werd in de kiem gesmoord, het consortium kreeg geen toestemming van de autoriteiten om het schip uit te laten varen.
De la Court, de gezworen vijand van regelgeving door de overheid en reglementering door de gilden, werd al in zijn eigen tijd wereldberoemd door zijn publicaties, die in het Duits, Engels en Frans werden vertaald. Vermoedelijk schreef hij veel samen met zijn broer Johan, die altijd wat in de schaduw bleef.
De De la Courts pleitten voor de vrije handel en zagen bovendien onbeperkte immigratie als basis voor nationale welvaart. Zelf waren Johan en Pieter De la Court de zonen van een Vlaamse immigrant, de door de Leidse stadsgenoten wel als ‘knuflookvreter’ aangeduide Pieter senior.
Politiek gezien stond Pieter De la Court dicht bij de raadspensionaris Johan de Witt. Hij stond een democratischer soort regime voor met een 'liberale' inslag. Het Interest van Holland, zijn anoniem verschenen bekendste publicatie (1662), verwierp iedere bemoeienis van kerk en Oranje met het openbaar bestuur. De kerken en de prinsgezinden vonden een aanstotelijk geschrift. Toen de republikein De Witt in rampjaar 1672 werd gelyncht, zocht Pieter de la Court een veilig heenkomen in Antwerpen. Nadien leidde hij een rustig bestaan als koopman in Amsterdam, waar hij in 1685 overleed.
De la Courts originele publicaties zijn, vrijwel allemaal in eerste druk, te vinden in de catalogus van het IISG. De meeste zijn oorspronkelijk afkomstig uit de bibliotheek van de KNAW en/of de Economisch-Historische Bibliotheek.
In de Bijzonder Collecties van het NEHA bevindt zIch een 18-de eeuws manuscript van 'Het welvaaren der stadt Leyden', de tekst waarop Interest van Holland is gebaseerd.
Lees de tekst Interest van Holland.
De KNAW reikt tweejaarlijks de De la Courtprijs uit voor een onbetaald tot stand gekomen wetenschappelijk oeuvre.
Zie ook de webtentoonstelling Wereldverbeteraars!: