De stand van zaken in Suriname werd jaarlijks door de Nederlandse koloniale autoriteiten tot in detail in kaart gebracht ten behoeve van de Staten-Generaal in Den Haag. Dankzij een mooie antiquarische aankoop zijn deze 'Koloniale Verslagen' over de jaren 1863-1876 nu in de archiefcollectie van het IISG/NEHA opgenomen. Het bijzondere is bovendien dat het in dit geval om handgeschreven kladversies gaat en dat er ook veel ingekomen stukken bijgevoegd zijn, bijvoorbeeld van kerkgenootschappen.
Zo rijst een gedetailleerd beeld op uit het verslag over 1863, het jaar van de afschaffing van de slavernij (inventarisnummer 1). Er werden in dat jaar 8694 boeken ingevoerd en 4461 muziekinstrumenten. 167 kinderen werden in de echt geboren tegen 1321 buitenechtelijke babies. In district Nickerie werden 683 runderen, 30 paarden en 21 ezels geteld, terwijl in Boven Commewijne geen ezel te vinden was. Ook de samenstelling van de bevolking is zeer nauwgezet vastgelegd. Er waren 1000 Indianen, aan één Indiaansche vrouw benevens haar kinders werd het burgerrecht verleend.
Na de afschaffing van de slavernij in juli 1863 moesten de voormalige slaven onder ‘Staatstoezicht’ nog tien jaar blijven werken op hun plantage, tegen een geringe vergoeding. Maar daar kwam niets van terecht, het tekort aan arbeidskrachten was schrijnend en de economie stortte in. Wat niet hielp, was dat Den Haag de taak van het werven van arbeidsmigranten aan het particulier initiatief had overgelaten. Buitenlandse havens deden moeilijk als het om het ‘uitklaren’ van arbeidskrachten aan particuliere ondernemers ging. Alleen in China konden…eenige havens worden aangewezen. Uit Barbados en de aanpalende Braziliaanse regio Madeira werd een gering aantal immigranten aangebragt. In Curaçao, de Spaanse en Portugese koloniën, onder de vrijgemaakte slaven van Noord-Amerika en Brits West-Indië bleek geen enkele animo te zijn om in Suriname te gaan werken. Zo zien we op de Staat aantoonende de plantages…alwaar ultimo 1863 immigranten werkzaam waren welgeteld 4 Chinezen op Plantage Nieuw Clarenbeek en op Lust en Rust 1 Afrikaan ingevuld. In de marge heeft iemand geschreven: Deze Staat deugt niet.
Dat het een paar jaar later beter lukte om immigranten te lokken, blijkt uit de stukken van de Commissaris belast met het toezight en de controle van alle immigranten over 1869 (inventarisnummer 10). Hier zijn bijvoorbeeld een arbeidscontract met een Chinees te vinden, passagierslijsten met honderden Chinese arbeiders, of een bericht over één Demerarian en zes Chinezen die een plantage ontvlucht zijn om onder hun contract uit te komen.
Deze collectie is als archief opgenomen onder Koloniale Verslagen; gedrukte verslagen over latere jaren zijn te vinden onder Surinaamsch Verslag; de gedrukte verslagen over 1900-1904 zijn online te lezen op de website van Denie Kasan.
(tekst Margreet Schrevel)