Foto van Harry Meijer, gepubliceerd in: FNV magazine (2001).
Door Loran van Diepen
Schone kleren campagne
Ik werk sinds een tijd als archief-assistent aan het FNV-archiefproject. Ik was nog niet begonnen of één van mijn collega’s vond deze poster in het FNV-archief. Het is een poster van de ‘schone kleren campagne’, een NGO die zich sinds 1980 inzet voor wereldwijde verbetering van werkomstandigheden in de kledingindustrie. Dit soort beelden moet consumenten bewuster laten consumeren. Mensen moeten niet langer kleding kopen die is geproduceerd in fabrieken waar medewerkers worden uitgebuit en onder gevaarlijke omstandigheden moeten werken. Natuurlijk was ik benieuwd hoe deze poster in het FNV-archief is beland. Ik begreep dat de bedenkers van de ‘schone kleren campagne’ de FNV hebben gevraagd of zij de campagne wilde steunen. Aangezien de FNV zich destijds veelvuldig inzette voor betere werkomstandigheden in lageloonlanden (vergelijk het FNV Mondiaal Archief en voorlopers), heeft zij de poster gepubliceerd in haar uitgaven.
Het bracht een interessante discussie teweeg. Had de FNV dit niet gedaan, zo vertelden mijn collega’s, dan zou de poster vanuit archivistisch oogpunt niet thuishoren in het FNV-archief en dus moeten worden weggegooid. Ik moet bekennen dat ik als historicus en zij-instromer in de archiefwereld wel even moest wennen aan dit principe van weggooien.
Pijnlijke stiltes
Het deed me denken aan mijn vorige baan als onderzoeksassistent van het project Historische verkenningen vakbeweging. Daar was ik op een aantal pijnlijke stiltes in het FNV-archief gestuit. Zo was ondanks de enorme omvang van het FNV-archief volstrekt onduidelijk hoe kaderleden de opkomende flexibilisering in de jaren tachtig hebben ervaren en op welke manieren zij zich daartegen hebben verzet. Dit is een direct gevolg van het archiveringsbeleid van de FNV. Met name vanaf de jaren negentig heeft de FNV vooral formele en organisatorische documenten gearchiveerd. Er werd minder belang gehecht aan het bewaren van documenten die lagere vakbondsniveau ’s ‘produceerden’. Hierdoor is de stem van kaderleden, lokale afdelingen en bedrijfsledengroepen (BLG’s) moeilijk te reconstrueren. Terwijl juist op deze niveaus alledaagse en informele aspecten van het vakbondsleven naar voren komen die belangrijk zijn om te achterhalen hoe vakbondsleden uit alle lagen van de beweging dachten over ontwikkelingen op de werkvloer en in de economie.
Mijn aanvankelijke schrikreactie voor het weggooien van sommige archiefstukken is inmiddels afgenomen. Vooral omdat we als FNV-archiefprojectteam met heldere criteria werken. Zo zijn vrijwel alle archiefstukken van het Centraal FNV-archief afzonderlijk gewogen. En ja, soms hebben we inderdaad archiefstukken weggegooid. Een enkele keer zijn dit best veel stukken. Bijvoorbeeld waar het gaat om de rapporten die de Sociaaleconomische Raad (de SER), de Stichting van de Arbeid (STAR) en ministeries ‘ter kennisname’ aan de FNV hebben opgestuurd. Deze rapporten worden bewaard in overheidsarchieven en het heeft dan ook geen zin om deze ook te bewaren in het FNV-archief. Maar ook hierin gelden weer uitzonderingen, als een medewerker van de FNV aantekeningen in een rapport van de SER, STAR of een ministerie heeft gemaakt. In dat geval is zo’n rapport wel relevant voor het FNV-archief. Dat geldt ook voor de correspondentie en notulen van vergaderingen van FNV’ers die dat betreffende rapport tot stand heeft gebracht. Ook dan bewaren we zo’n rapport, zodat de gebruiker/ onderzoeker niet naar een ander archief hoeft om dat rapport in te zien.
Aaibare archieven
Om terug te komen op de poster van de ‘schone kleren campagne’. Eén exemplaar wordt bewaard in het FNV-archief en een tweede exemplaar heeft een prominente plek in onze werkkamer gekregen. Daar heeft de poster al een aantal merkwaardige taferelen opgeleverd. Zo betrapte ik een collega er laatst op deze billenpartij te aaien…., waarna hij/ zij me al snel verzekerde dat de poster van de muur dreigde te vallen en hij/zij dit wilde voorkomen door het plakband strakker aan te duwen. Een andere collega beweerde daarnaast dat hij de persoon is die vijftien jaar geleden heeft geposeerd voor deze fotoshoot met prikkeldraad om de bilpartij. Pijnlijk, maar dapper als je het mij vraagt. Mocht u de poster op onze projectkamer willen aanschouwen of zelfs willen aaien, dan bent u van harte welkom.
Mocht u dat iets te intiem vinden, dan kunt u ook terecht op de studiezaal, alwaar u het FNV-archief of de ‘Clean Clothes Campaign Archives’ kunt opvragen en inzien.