Na jaren van wikken en wegen sprak de Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkersbond (ANDB) in 1910 met de werkgevers af dat de Amsterdamse diamant-industrie de eerste week van augustus gesloten zou zijn in verband met een algemene vakantie. De leden hadden zich daarvoor massaal (met 5100 tegen 1494 stemmen) uitgesproken en bondsvoorzitter Henri Polak had de werkgevers overtuigd met het argument dat de arbeiders dan uitgerust en des te meer energiek weer op het werk terug zouden komen.
Polak riep zijn leden dan ook op echt vakantie te vieren en niet via een bijbaantje toch nog extra geld te gaan verdienen. In hoeverre dat gelukt is weten we natuurlijk niet. Er werd immers nog niet doorbetaald , laat staan dat er sprake was van extra vakantiegeld bovenop het loon. Dat sommige leden er daadwerkelijk op uit trokken weten we zeker, want ze waren zó blij met de vakantie dat ze ansichtkaarten naar de bond stuurden.
In het archief van de ANDB zijn enkele tientallen kaarten bewaard. We hebben geen idee hoe representatief deze zijn, maar het is interessant om de voorkeur van deze mensen in kaart te brengen. We kunnen daarbij vier ongeveer even goed vertegenwoordigde bestemmingen onderscheiden.
1. Door Noord-Holland
Zes kaarten komen uit Noord-Holland, waar vooral de kustplaatsen Zandvoort, Egmond aan Zee en Bergen populair waren en daarnaast de Alkmaarse kaasmarkt.
Zandvoort
Egmond a/Zee
Alkmaar
Zandvoort
2. Naar het oosten van Nederland
Een tweede -even grote-groep kaarten komt uit Arnhem en omgeving (Oosterbeek, Lochem en Nijmegen).
Oosterbeek
Lochem
Arnhem
3. Nog verder naar het oosten Duitsland in
Met een derde groep steken we daar de grens over met twee kaarten pal oostwaarts uit Schierke am Brocken in de Harz en zelfs Berlijn en met drie ansichtkaarten zakken we de Rijn af naar Koblenz (met de prachtige tekst “Oom Jan van Zutphen Wij kunnen niet na laten u en u Collega’s te bedanken voor het plan van vacantie. Wy hebben heerlyk genoten en doen het voorstel van 14 dagen het is veel te vlug voorbij”) om uiteindelijk bij het meer van Lugano te eindigen.
Manderscheid
Schierke am Brocken
Koblenz
4. De Maas af, Antwerpen en Brussel
De vierde en laatste groep kaarten komt uit België: drie groepjes arbeiders zijn de Maas afgezakt met kaarten uit Maastricht, Tilff en Givet (in Frankrijk) en drie andere uit Antwerpen en Brussel. Deze kaarten worden hier niet afgebeeld.
Vervolg
Het zou overigens nog een hele tijd duren voor de regeling permanent werd. In de jaren 1915-1919 werd de vakantieweek geschorst in verband met de Eerste Wereldoorlog, maar in de revolutionaire sfeer erna werd de vakantieweek niet alleen hersteld, maar kwam er ook een spaarregeling tot stand. De werkgevers kochten van de ANDB zegels van verschillende waarden die zij ter hoogte van 3% van het loon wekelijks in de "vakantieboekjes” van hun arbeiders plakten. De Bond kon daarop aan het begin van de vakantie het vakantiegeld aan haar leden uitkeren. Het systeem is daarna nog verschillende keren gewijzigd totdat jaren na de Tweede Wereldoorlog van vakantiegeld in de moderne zin van het woord, dus bovenop het gewone loon.
Samenstelling en selectie: Jan Lucassen