Dankzij twee ambitieuze digitaliseringsprogramma's, de 'Centrale' en 'Metamorfoze', kon het IISG onlangs zijn honderdste gedigitaliseerde archief in de annalen bijschrijven.
Het gaat in dit honderdste geval om een omvangrijk archief van Europese reikwijdte, waarin correspondentie van alle kopstukken uit de internationale arbeidersbeweging te vinden is: het redactiearchief van Sozialistische Monatshefte. De geschiedenis van dit archief, dat de periode 1897-1933 omvat, is al een verhaal apart.
Het archief kwam in 1939 in bezit van het IISG met steun van de Centrale Arbeiders-Verzekerings- en Deposito-Bank (de Centrale) voor de prijs van 50.000 Franse franken. Het werd ondergebracht in het Parijse kantoor van het IISG. In 1940 werd het in oostelijke richting afgevoerd door de Duitsers, die dachten er nuttige gegevens uit te kunnen halen. In 1945 werd het archief in Oost-Europa gevonden door de Russische legers, die het op hun beurt confisqueerden. Het archief werd vervolgens vijftig jaar verborgen gehouden in een depot in Moskou. In 1991 werd het depot ontdekt, waarna het nog jaren van onderhandelen vergde voordat de Russen het uiteindelijk terug gaven. Op 11 april 2002 kwam het SM-archief, door de Russen 'Fond 591 Joseph Bloch' gedoopt - Bloch was redactiesecretaris van het blad - weer op zijn Amsterdamse pootjes terecht. Maar er ontbrak toen nog één dossier. Het Bundesarchiv in Berlijn had ergens in dit hele proces de hand weten te leggen op een dossier met correspondentie van 'zeer belangrijke personen' (ook wel 'autografencollectie' genoemd).
Heinrich en Thomas Mann en Rosa Luxemburg waren correspondenten van Sozialistische Monatshefte
Ook dit dit dossier, waarin enige brieven van Rosa Luxemburg zitten, kwam ten slotte naar het IISG. Eind goed al goed: in gedigitaliseerde vorm is dit archief nu in Berlijn, Moskou, of waar ook ter wereld, raadpleegbaar.
- Meer over het archief Sozialistische Monatshefte
- Over de brieven van Rosa Luxemburg
- Inventaris van archief Sozialistische Monatshefte
- Over het 'Centrale' project
- Website van Metamorfoze