Arm en Rijk is het thema van de Maand van de Geschiedenis 2012. Het IISG houdt zich al sinds zijn oprichting in crisisjaar 1935 bezig met de verhouding tussen arm en rijk, waarbij de nadruk steeds op ‘arm’ ligt. Het thema is dan ook verweven in vrijwel alle hier berustende collecties van sociale denkers, socialisten en andere ‘wereldverbeteraars’, vakbonden, migrantenorganisaties en zo voort.
De documenten gaan niet alleen over armen en armoede , er zijn ook veel getuigenissen van de minder bedeelden. In sommige archieven, bijvoorbeeld die van De Bosch Kemper of Jan van Zutphen zitten vele brieven van mensen die om ondersteuning vragen en een beeld van hun leefomstandigheden geven. Ze doen dat met een onderdanigheid die vandaag de dag ondenkbaar zou zijn.
Brief van een dankbare bewoner van Frederiksoord aan Jeronimo De Bosch Kemper, 1851
Het IISG is overigens gevestigd op enkele honderden meters van de plaats waar in de crisistijd een armenkolonie huisde: Zeeburgerdorp. Zeeburgerdorp werd in 1926 gesticht met de bedoeling arme ‘asociale’ gezinnen fatsoen bij te brengen. Meer over Zeeburgerdorp...
Onderzoekers op het IISG richten zich vanuit verschillende gezichtspunten op de geschiedenis van Arm en Rijk – ook hier weer met de nadruk op Arm.
Een kleine selectie van specifiek Nederlandse collecties en onderzoeksprojecten over Arm en Rijk is hier dus op zijn plaats.
Collecties en projecten rond Arm en Rijk op het IISG
Arbeidsconflicten en stakingen, databestanden
Asocialenbeleid 1921-1974, collectie
W.A. Bonger, archief
De Bosch Kemper, archief, 1756-1921
Clio-Infra databestanden onder meer over lonen en prijzen
Cornelis Buitendijk, archief, manuscript Armoede
Centraal Bureau voor Sociale Adviezen, archief 1899-1923
Dienst in de Industriele Samenleving vanwege de Kerken, archief 1964-2004, onder meer Arme Kant van Nederland
Economische Crises, webpresentatie 1637-2009
Geboorteregeling en Nieuw-Malthusianisme, webtentoonstelling
A.H. Gerhard, archief, ondermeer enquete kelderwoningen 1892-1893
Historische Prijzen en Lonen, website, omrekenmogelijkheid
Huishoudboekjes, Collectie, 1948-2004
Leni Jansen, archief 1981-1996, o.a. Arme Kant van Nederland
Arie Keppler, archief 1902-1941, onder meer Gemeentelijke Woningdienst
Landelijk WAO Beraad 1978-1986, archief
Liefdadigheid in de Gouden Eeuw, onderzoeksproject
Nationale Woningraad, archief, 1913-1999
Nederlands Christelijk Instituut voor Volkshuisvesting, archief, 1911-1998
Protestantsche Vereeniging onder de zinspreuk Christelijk Hulpbetoon, archief1844-1924
Sociaal-Democratische Studieclub, archief 1901-1921, onder meer arbeidersbudgets
Sociale Akademie De Karthuizer archief
Sociale Woningbouw en Volkshuisvesting , digitaal museum van de volkshuisvesting
Stichting Werkgemeenschap Door Arbeid Welvaart, archief 1938-1941
Tuindorp Nieuwendam, Kleine Ned. archieven nr. 111: een dagboek van de bouw van het Tuindorp Nieuwendam, logboeken 1920 -1926 + originele kaart
Vereniging Onderzoek en Verzet tegen Armoede, archief 1987-1993
Weezenkas Vereeniging tot Opvoeding en Verzorging op Humanistische Grondslag archief 1895-1996
Werkverschaffingskampen 1928-1932, collectie
F.M. Wibaut, o.a. Levensmiddelencomissie 1914-1918, Gezondheidscommissie
Woonwagenbewoners, ‘zigeuners’enz. : collectie Josephine Verspaget
Jan van Zutphen, archief : o.a. Commissie uit het Burgerlijk Armbestuur voor de huiszittende Armen, het Weduwenhof en de Armenhuizen"