Precies één dag voor zijn dood in concentratiekamp Theresienstadt schreef de sociaal-democraat Maurits Mendels (* 1868) dit credo. Zoals wel vaker schreef Mendels in het Frans. Hij droeg het gedicht op aan de tekenaar Jo Spier (1900-1978). Spier tekende de volgende dag Mendels' gang naar het crematorium en schreef daarbij: 'Op de bok zat een SS-man met een sigaar. Op de wagen lagen 40 andere doden, de dagelijkse oogst van het concentratiekamp. Het was toegestaan de wagen tot het prikkeldraad te volgen.' (Jo Spier, Dit alles heeft mijn oog gezien, Amsterdam 1973.)
A mon ami Jo Sp.
J 'ai essayé toujours de vivre vaillamment. En portant mes bons armes dans les premiers rangs. Y suis je vraiment reussi? Je n'ose pas le dire. Je tacherai au moins, s'il faut, de vaillamment mourir. Mieux vaut un vieux et courageux lion mourant, Qu'un vil et triste chien esclave vivant. M.
P.S Il a été rudement douloureux!(
(Aan mijn vriend Jo Sp[ier].
Ik heb altijd gepoogd waardig te leven, mij goed te weren in de voorste gelederen. Ben ik daarin echt geslaagd? Ik durf het niet te zeggen. Ik zal in ieder geval trachten om , als het moet, waardig te sterven. Beter sterven als een oude moedige leeuw dan leven als een gemene en armzalige slaafse hond. M
P.S. Het is verschrikkelijk pijnlijk geweest!)
Leven en sterven
2 juni 1944
Signatuur:
Arch. M. Mendels, nr. 169