Archieven zijn maar zelden saai. Wie er oog voor heeft, ziet áchter de documenten de romantiek, het drama, of andere menselijkheden. Nu veel van de op het IISG aanwezige archieven gedigitaliseerd en online raadpleegbaar zijn, kan iedereen dit zo maar thuis achter zijn of haar computer ervaren. Die vindt dan bijvoorbeeld een hartstochtelijk gedicht van de Duitse gravin Sophie von Hatzfeldt, die actief was in de vroege socialistische beweging en daarom de Rode Gravin werd genoemd. Het gedicht vloeide uit haar pen na de dood van haar geliefde en levensgezel Ferdinand Lassalle op 31 augustus 1864. Deze Duitse socialist, die zich zelf van een Franse naam had voorzien, stierf op 39-jarige leeftijd niet van zelf, maar werd gedood door een liefdesrivaal in een duel. En dat duel ging niet om de hand van Sophie von Hatzfeldt, maar om een Roemeense voor wie hij gevallen was.
Sans rancune dicht Von Hatzfeldt kort na deze gebeurtenis: 'Im Denken, Fühlen, Streben war ich Eins/mit Dir, ich hab die Wurzeln meines Seins/So innig mit dem Deinigen verschlungen/Dass selbst dem Tod die Trennung nicht gelungen.*
Vol bitterheid echter is het hierop volgende couplet: 'Ex ossibus ultor. Dein Werk es soll nicht untergehen/Es soll ein Rächer Dir erstehen/Er soll erstehen aus diesen Gebeinen/So schwuren, so schworen Dir die Deinen.'** Het gedicht is te vinden in het archief Johann Philip Becker (inventarisnummer B16).
Andere recent gedigitaliseerde en online raadpleegbare archieven in het kader van het 'Centrale' Digitaliseringsproject zijn: Emil Baumgärtel - Georg Beyer - Victor Dave - Johann Heinrich Dietz - Raphael Friedeberg - SPD Parteiarchiv - SPD Reichstagsfraktion - Otto Leichter - Alfred Marsh - Josef Peukert - Joseph Presburg - Sojuz Russkich Socialdemokratov Zagranicej
*In gedachten, gevoelen, streven was ik één met jou/de wortels van mijn bestaan zijn zo innig met die van jou verstrengeld/dat zelfs de dood ze niet uit elkaar kan halen.
**Ex ossibus ultor. Je werk mag niet verloren gaan/je moet gewroken worden/moge een wreker opstaan uit jouw gebeente/dat zwoeren, dat zweren de jouwen.
Ferdinand Lassalles dodenmasker, ook in de collectie van het IISG (BG K21/154-A)