In een annex bij het archief van Georg von Vollmar zaten 34 documenten die licht werpen op de zeereizen van Johann Heinrich Zimmermann van 1779 tot 1791. De relatie tussen de sociaal-democraat Von Vollmar en Zimmermann blijft een raadsel.
Zimmermann was een eenvoudige ambachtsman die als matroos meereisde tijdens Captain Cooks derde tocht. Hij publiceerde als eerste een rapport over die onfortuinlijke reis waarbij Cook het leven liet (gepubliceerd Mannheim 1781). Onderweg maakte hij in het geheim aantekeningen, want het was alleen de geleerden aan boord vergund om aan een publicatie te werken. Zimmermann concludeerde blijkbaar dat door Cooks dood deze beperkende maatregel niet langer gold.
Hoewel de oorspronkelijke uitgave op last van de Britse admiraliteit niet in Duitsland mocht uitkomen, verschenen Nederlandse en Franse vertalingen. Een Engelse editie kwam pas in 1926 uit. Zimmermanns boek over deze beroemde reis legde hem geen windeieren.
In de papieren op het IISG zien we het zakelijk voordeel dat dit opleverde weer-spiegeld. Zo kreeg hij opdracht om voor de vorst van Beieren een schip te bouwen in Marseille. Op reis van München naar Zuid-Frankrijk via Trieste, Florence en Livorno hield hij een logboek bij. Een ambitieus project voor een man die kort tevoren simpelweg matroos was. Later dook hij ook op in India.
In 1789 bereikte hem een indrukwekkend verzoek uit Rusland om een expeditie naar de Zuidzee te organiseren. Volgens het door hem opgestelde plan zouden de Russen in vol ornaat en voor 80.000 roebel reizen. Het kwam er waarschijnlijk niet van, het hof in Sint Petersburg moest wachten tot Krusenstern deze ambitie zou verwezenlijken. Tot op heden is weinig meer bekend over Zimmermann dan dat hij een reisdagboek publiceerde. De nu gevonden papieren kunnen daar verandering in brengen.
Tekst: Jan Lucassen
Tekst overgenomen uit: On the Waterfront - nieuwsbrief van de Vrienden van het IISG Issue 7 (pdf, 743 Kb).