'...any citizen of any country should have under any circumstances at any time the possibility of expressing any opinion'. Karel van het Reve, 1969
Toen dissidente schrijvers in de Sovjet-Unie het leven onmogelijk werd gemaakt door censuur en onderdrukking, werd in Amsterdam in 1969 de Alexander Herzen Stichting opgericht, een uitgeverij van Russische literatuur en teksten die ginds niet in de openbaarheid geduld werden. De Alexander Herzen Stichting was een initiatief van Karel van het Reve, Jan Willem Bezemer, Frank Fisher en zijn vrouw Elisabeth Fisher-Spanjer.
Zowel Bezemer als Van het Reve hadden directe ervaring met het Sovjetregime. Bezemer, hoogleraar Russische geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, was voor Het Parool correspondent geweest in Moskou in 1963, Van het Reve, gewoon hoogleraar slavische letterkunde in Leiden, in 1967/68 voor dezelfde krant.
Vooral Van het Reve was in Moskou snel betrokken geraakt bij de berichtgeving over Russische dissidenten. Het is heel waarschijnlijk dat zijn achtergrond - hij was opgegroeid in een Nederlands, orthodox communistisch milieu waar hij zich aan het eind van de jaren 1940 van bevrijdde - hem bij uitstek geschikt maakte voor het leggen van contacten met de dissidenten. De redeneertrant van communistische autoriteiten was hem niet vreemd, zomin als de kennis van elementaire illegale handelingen waaronder het heimelijk aannemen van een manuscript.
Lees meer over:
- Achtergrondinformatie over de Alexander Herzen Stichting Amsterdam
- Een artikel van Karel van het Reve (pdf) over de vrijheid van meningsuiting met bronnen en opmerkingen
Deze bijdrage van Huub Sanders verschijnt ter gelegenheid van 3 Mei Wereld Dag van de Persvrijheid. Lees alle bijdragen t.g.v. World Press Freedom Day.